Na studiach polonistycznych nauczyłem się jednej bardzo ważnej prawdy – klasykę trzeba szanować. A zwłaszcza taką, której już nikt za bardzo nie szanuje, bo się nieznośnie postarzała. Postanowiłem więc ostatnio, w ramach szacunku do takiej właśnie klasyki, zabrać się za „Tomb Raider: The Last Revelation” – grę podwójnie klasyczną o tyle, że nieznośnie przestarzała była już w dniu swoich narodzin. Kiedy pojawiały się kolejne części przygód Lary, a cała prasa krajowa żyła zmieniającym się rozmiarem „atutów panny Croft” (z tym ciekawym, samczo-protekcjonalnym tonem pism o grach, w których słowo „panna” prawie zawsze brzmi jak wyraz trochę nieprzyzwoity), ja widać zajmowałem się czym innym. Lepiej późno niż wcale – stwierdziłem, że nadrobię zaległości.

Rozpoczęcie gry jest króciutkie, ale robi ogromne wrażenie – trochę już starszawy pan, niejaki Werner von Croy (zapewne spokrewniony z Ernestem Bogusławem, którego nagrobek można podziwiać w kościele p.w. św. Jacka w Słupsku) rozbija gołymi rękami kawał muru kambodżańskiej świątyni. Nie wiadomo, skąd ta krzepa, i dlaczego przez resztę poziomu, który się właśnie zaczyna, von Croy będzie się wspinał, biegał i skakał, zamiast po prostu przebijać się pięściami przez kolejne ściany. Nie ma okazji się nad tym zastanowić, bo akcja pędzi do przodu – von Croy z głośnym stęknięciem przeskakuje przez wybitą właśnie dziurę i intro się kończy. To pierwsze z wielu głośnych stęknięć, w jakie obfitować będzie gra i znak rozpoznawczy całej serii.

Werner von Croy. Mocarne ręce i pełna wyrazu twarz.

Von Croy nie jest sam. Towarzyszy mu Lara Croft. Jest wyraźnie młodsza niż w innych częściach (zamiast jednego warkoczyka ma dwa), ale główna cecha jej budowy – najmasywniejsze łydki w całej popkulturze – jest już odpowiednio zaznaczona. Von Croy idzie kawałeczek przed siebie, po czym przystaje i zaczyna machać do Lary swoją kanciatą rączką, rytmicznie, z częstotliwością dwóch machnięć co cztery sekundy.

Chyba chce, żebym za nim poszła. I tu zaczyna się problem. Ruszam do przodu, chcę troszkę skręcić, ale, nie wiedzieć czemu, już po chwili uderzam z całej siły nosem w murek. Lewa łydka mnie znosi na bok? Cofam się (gwałtownym skokiem na oko dwa metry do tyłu), obracam się w kółeczko, drepcząc w miejscu, i znów ruszam na spotkanie przygody. Tym razem idzie mi całkiem dobrze – biegnę już całkiem długi kawałek i jestem bardzo z siebie dumna, kiedy nagle tuż pod nogi wpada mi galopujący przed siebie pochyloną głową von Croy. Chyba mi pozazdrościł (jak pokaże dalszy rozwój fabuły – to całkiem prawdopodobne).

Robię się coraz bardziej nerwowa i znów zaczynam zbaczać, raz w lewo, raz w prawo. Może to kwestia młodego wieku, a może arcyczułej gałki analogowej PSP. Tak czy inaczej, w przejście każdego wąskiego tunelu graniczy z cudem – kiedy już obiję się jak kula bilardowa trzy razy od każdej ściany, okazuje się, że dotarłam do wejścia, a nie wyjścia. Przy drzwiach zamiast zadziałać, skaczę przez pomyłkę w bok, w połowie salta obijając się boleśnie o ścianę. Wpadam do każdej dziury, która się nadarzy. Kiedy z niej wyłażę, po chwili znowu w nią wpadam, bo akurat zamiast iść do przodu poszłam w bok. Przestraszona byle hałasem podskakuję na 2,5 metra do góry z głośnym stęknięciem. Von Croy nie poprawia sytuacji, bo co chwila zatrzymuje się i mówi mi dziwne rzeczy w rodzaju (w wolnym tłumaczeniu) „naciśnij do przodu i skocz, a potem naciśnij i trzymaj działanie”. Nie rozumiem, o co mu chodzi i jak można naciskać działanie. Mam wrażenie, że próbuje ze mną flirtować, ale nie może do końca sobie poradzić z barierą językową.

W pewnym momencie z mroków opuszczonej świątyni wybiega dość dorodny wieprzek, który głośno kwękając biega w panice w kółeczko. Nie dziwię mu się. Dziwię się za to trochę von Croyowi, który na widok wieprzka przestaje nagle biec, wyjmuje nóż i rusza za biednym zwierzakiem dostojnym, posuwistym krokiem. Wieprzek porusza się trzy razy szybciej od niego. Kiedy się zbliża, von Croy pochyla się nad nim z troską i powolutku ciacha swoim nożem, ale wieprzek jest już wtedy zwykle przynajmniej kilka metrów od niego. Świniobicie w wykonaniu von Croya trwa jakieś trzy minuty. Potem archeolog znów pochyla głowę i galopuje w głąb świątyni. Ja, obijając się o ściany, za nim.

To się dobrze nie skończy.

Nawet jak najsilniej wczuwając się w postać biednej Lary, mam z „The Last Revelation” najwyraźniej problem – za nic nie jestem w stanie tego, co widzę na ekranie, potraktować poważnie. Von Croy to, powiedzmy sobie szczerze, skończony idiota, a do tego z chorobą dwubiegunową (przez całą pierwszą połowę poziomu wciąż obsesyjnie Larę przed wszystkim przestrzega, a w drugiej nagle beztrosko proponuje jej wyścig przez świątynne korytarze do skarbu, kto pierwszy, ten lepszy). Lara ma straszne problemy z błędnikiem, nieszczęśliwie połączone z nadludzką sprawnością fizyczną (zwłaszcza w pozwalających na niesamowite skoki sprężynowych łydach). Zwykle dopiero w połowie salta dwa metry nad ziemią orientuje się, że zaraz poleci w przepaść.

Za to gra się świetnie. „The Last Revelation”, ze swoim kiepskim sterowaniem i odpowiednim podejściem ze strony gracza, to coś w rodzaju nieśmiertelnego „Sumotori Dreams” (jedna z najśmieszniejszych gier, jakie znam) – historia o cudownie niezgrabnej postaci, która co chwila pakuje się w nowe tarapaty.

Niestabilni bohaterowie "Sumotori Dreams".

„The Last Revelation” ma w sobie tę samą piękną pokraczność, co niema burleska, gdzie niezależnie od tego, czy bohater spadł właśnie ze schodów, czy z jadącego pociągu, czy z wieżowca – wstaje, otrzepuje się i przechodzi do następnego gagu. Pozbawiona wyrazu twarz Lary Croft troszkę przypomina beznamiętne, melancholijne spojrzenie Bustera Keatona, który przez wszystkie swoje niewiarygodne wyczyny i porażki przechodził z filozoficznym spokojem.

A może inaczej – „The Last Revelation” jest dzisiaj trochę jak zabytki kina niemego, gdzie ruch zawsze trochę za szybki, gesty komiczne, miny zbyt wyraziste. Coś się przy nich zagubiło w tłumaczeniu na dzisiejszy język, więc trzeba czasem widzowi wytłumaczyć, że scena ucieczki czystej i niewinnej Marii przed zbrodniczym Rotwangiem w katakumbach pod miastem w „Metropolis” Fritza Langa jest przejmująca, a nie zabawna. Widz grzecznie przytaknie i od tego czasu będzie chichotał ciszej.

Przy „Metropolis” się nie śmieję, a przy „Tomb Raiderze” jakoś nie umiem się powstrzymać. Ale bardzo doceniam w nim coś, co też troszkę łączy go z częścią kina z lat nastych i 20-tych XX wieku. Wariackie gagi Bustera Keatona obywały się bez tricków – były nagrywane na żywo. Spływająca  na krze w dół rzeki  główna bohaterka „Męczennicy miłości” D.W. Griffitha jest grana przez Lillian Gish, która przy kręceniu filmu rzeczywiście leżała na płynącej krze – nabawiła się zresztą od tego odmrożeń.

Lillian Gish. Męczennica.

Akrobacje w grach po „Prince of Persia: Piaski Czasu” w porównaniu ze stareńkim Tomb Raiderem są trochę automatyczne. Bohaterowie są przez grę pilnowani, kiedy niebezpiecznie zbliżą się do krawędzi, kiedy w złym momencie odskoczą od ściany, po której biegną, gra skoryguje tor ich lotu, żeby trafili dokładnie na wąziutką kolumnę, na którą mają wskoczyć. A biedna Lara żyła w czasach, kiedy takich nowinek technicznych nie było. Wszystko musiała robić sama. Na żywo. Bez pomocy. I ponosić tego przykre konsekwencje. A nam dzisiaj z tego powodu wesoło.

Umieszczam ten wpis w kategorii „retro” – bo chociaż mało jest gier z 1999 roku, które by do niej pasowały, TR:TLR na pewno do nich należy.

Następny w kolejce: „Tomb Raider: Angel of Darkness”. Czuję, że będę się jeszcze lepiej bawić.